Miejscowość z XV wieku

Wieś położona w powiecie ełckim, w gminie Prostki, powstała przed wojną trzynastoletnią (1454-1466). W Rożyńsku Wielkim warto zobaczyć neogotycki kościół z 1894 r. Był zbudowany na miejscu starszego, drewnianego kościoła, wcześniej rozebranego.

W stylu niderlandzkim

Pierwszy kościół w Rożyńsku Wielkim powstał najprawdopodobniej ok. 1500 r., jeszcze za czasów krzyżackich: drewniany, kryty strzechą, poświęcony został św. Erazmowi. Budowla składała się z korpusu o kwadratowym rzucie i wyodrębnionego, wielobocznie zamkniętego prezbiterium. Od zachodu wybudowano wieżę w rzucie prostokąta bądź kwadratu, z jedną trzecią włączoną w obręb korpusu świątyni. Wyposażenie wnętrza nosiło cechy renesansu niderlandzkiego, modnego w Prusach od połowy lat trzydziestych XVI w.

Skomplikowane dzieje świątynii

Ołtarz główny, utworzony w XVII w., obecnie znajduje się w Skansenie Budownictwa Ludowego w Olsztynku. Centralną kwaterę ołtarza zajmował obraz przedstawiający Jezusa Ukrzyżowanego oraz Maryję, Marię Magdalenę i Jana Apostoła. Po stronach lewej i prawej ołtarza znajdowały się przedstawienia czterech ewangelistów w bogato rzeźbionych ramach. Górną i niską kondygnację ołtarza zajmowało malowidło „Wniebowstąpienie”, obramowane dwiema, również namalowanymi, kolumnami i belkowaniem. Po prawej stronie znajdowała się ambona z datą 1687 r. Namalowano na niej temperami czterech ewangelistów, anioła z palmą oraz postacie fundatorów ambony. Kościół ten został rozebrany w 1894 r. z powodu złego stanu technicznego. Obecnie na placu przykościelnym znajduje się kamień upamiętniający miejsce, gdzie stał ołtarz starego kościoła. Widok wnętrza drewnianego kościoła w kierunku prezbiterium (z Boettichera) z napisem: Hier stand der Altar der alten Kirche. Groβ Rosinsko. 1589–1892.

Losy powojenne

Wraz z zakończeniem działań wojennych II wojny światowej i przybyciem na te tereny ludności polskiej, głównie wyznania rzymskokatolickiego, poczyniono starania o utworzenie w Rożyńsku Wielkim parafii. Z braku jednakże najpierw odpowiedniej liczby kapłanów w diecezji warmińskiej, a później także stosownego pozwolenia władz państwowych, decyzję tę odkładano. Dopiero w lutym 1958 r. bp T. Wilczyński zdecydował się utworzyć w Rożyńsku Wielkim samodzielny wikariat parafii w Drygałach, wyznaczając ks. A. Zdunka na duszpasterza Rożyńska Wielkiego z zamieszkaniem na miejscu. Parafię erygowano w sierpniu 1982 r. Dokonał tego bp J. Obłąk, pasterz Kościoła warmińskiego.

Wyposażenie kościoła

Głównym miejscem kultu jest kościół pw. św. Szczepana w Rożyńsku Wielkim. Został on zbudowany w latach 1889-1892 z czerwonej cegły w stylu neogotyckim, do wysokości 1 metra mur jest licowany kamieniem ciosanym. Dach świątyni pokryto dachówką, natomiast wieżę blachą miedzianą. Kościół ma w ścianach bocznych 8 okien dużych, z jasnymi witrażami, a pod nimi 16 mniejszych. W ścianie za prezbiterium nad ołtarzem znajdują się trzy piękne, zabytkowe witraże, przedstawiające kolejno od lewej: Narodzenie Pańskie, Śmierć na Krzyżu, Wniebowstąpienie, ufundowane przez trzech dziedziców, głównych fundatorów kościoła. Wnętrze kościoła pomalowano na biało. Z takim tłem kontrastują filary, przęsła sklepień i obwódki okien wykończone czerwoną cegłą.

Rozplanowanie wnętrza

Kościół posiada nawy boczne o szerokości 1 m, sklepienie wspiera się na 10 filarach. Wewnątrz kościoła centralne miejsce zajmuje prezbiterium o długości 7 m, oddzielone od kościoła metalowymi balaskami, otwartymi w środku. Ołtarz główny, ustawiony na drewnianym podwyższeniu o wysokości dwóch stopni, wykonał z drewna dębowego w 1960 r. Stefan Zawistowski z Ełku. W jego centralnej części znajduje się obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy, zasłaniany obrazem św. Szczepana z 1964 r. Wizerunek Maryi wisi na czerwonym tle, na którym umieszczone są także wota dziękczynne ofiarowane przez parafian. Lewą część ołtarza zdobi figura drewniana św. Piotra, a prawą figura św. Pawła, obie sprowadzone z Piekar Śląskich. W prezbiterium od strony północnej przy ścianie stoi kredensja dębowa i znajdują się schody prowadzące na ambonę tradycyjną (z roku 1892), ustawioną z lewej strony, 1 m przed prezbiterium.

Ozdoby

Na południowej ścianie znajduje się malowidło przedstawiające rybę i kosz z chlebem, na północnej obraz przebitego mieczem baranka, leżącego na księdze. Na pierwszym filarze od strony południowej kościoła umieszczono figurę Chrystusa Króla, po przeciwnej Maryi z Dzieciątkiem. Pod figurą znalazły się drewniana chrzcielnica i paschał. W prawej nawie umieszczono ołtarzyk z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej. Nad prezbiterium, na szczytowej ścianie, widnieje napis: KŁANIAM SIĘ TOBIE PRZEDWIECZNY BOŻE. W wieży kościoła wisi jeden duży, żeliwny dzwon. Drugi został wywieziony po zakończeniu działań wojennych w 1945 r. do parafii Białoszewo. Świątynię otacza trawnik i ogrodzenie kamienno-ceglane. Po prawej stronie przed wejściem znajduje się krzyż misyjny z tabliczkami z lat 1975, 1981, 1987 i 2000. W głębi placu znajduje się pomnik kamienny, zwieńczony krzyżem żelaznym z 1977 r., z napisem: „Przez krzyż do nieba”, otoczony 27 grobami (z lat 1958-1980).

Kapłani

Opiekę nad katolikami w ostatnim sześćdziesięcioleciu sprawowali następujący księża: Antoni Zdunek (1958-1962), Bronisław Magdziarz (1962-1964), Jan Magdziarz (1965-1968), Henryk Kurach (1968-1973). Kolejnymi proboszczami byli Czesław Drężek (1973-1979), Józef Świechowski (1979-1982), Edward Grabarek (1982-2005), Marek Waluś (2005-2018). Nowym proboszczem jest ks. Marcin Oleksy (2018-).